Süheyl Eğriboz, Hüseyin Zan, Turgut Özatay, Önder Somer, Hüseyin Peyda, Kuzey Vargın, Cevdet Özalaş…
Bu isimler bugün kaç kişinin hatırında acaba…
Aslında hepimiz yakından tanıyoruz onları.
Onlar Yeşilçam’ın “Kötü Adamları”…
Yeşilçam’a adını veren dönemin filmlerine damgasını vuran gizli kahramanlardır aslında onlar…
Bizde kötü adam dendiğinde herkesin aklına ilk olarak Erol Taş gelir. Doğrudur; Erol Taş kötü adam rollerinin “kültleşmiş” bir numarasıdır. Herkes tarafından bilinir, tanınırdı. Hala da öyledir.
Peki ya diğerleri? Cast’ta yardımcı oyuncu olarak lanse edilip ayan beyan figüran muamelesi görenler? Film perdesinde adları oyuncu listesinin “en sonunda” akanlar?
Onları filmlerde görür görmez tanırız, yüz ifadeleriyle, saç sakal şekilleri hatta rollerine has gülüşleriyle hepimizin aklına kazınmıştır onlar. Ama isimlerini sorsalar kolay kolay söyleyemeyiz. “Kötü adamlardır” onlar hepimiz için, o kadar…
60’ların ortalarından itibaren 80’lere dek sayısız film onlarla doludur.
Kâh, Battal Gazi’nin Oğlu’na karşı “Kahpe Bizans’ın Yiğit Güzeli Elanora”yı ve imparatoru koruyan “gâvur” askeri olur; kâh Sezercik’in üvey babası olup filmin esas adamı, küçük kahramanın gerçek babası Ayhan Işık’tan temiz bir dayak yerler...
Kâh Aşka Tövbe adlı ağır melodramda elinin viskisi ve purosuyla, sevenlerin, Şehbal ile Mübin’in arasına giren yakışıklı ama sevgi yoksunu anti-kahramanı canlandırır, kâh Kemal Sunal’ın “aba altından” feodal sistem eleştirisi yapan köy filmlerinde “zalim ve şedid” ağanın sadık kolluk kuvvetini oluşturan marabalar olarak karşımıza çıkarlar…
Kumar oynarlar, içki şişeleri ellerinden düşmez, kadına kıza bir hayli düşkündürler, adam öldürmekten çekinmeyen patronlarının sadık adamlarıdır onlar…
Rolleri icabı pek akıllı oldukları söylenemez; genellikle kendilerine söyleneni yaparlar: Kötülük.
Yeşilçam kanunları gereği, her zaman iyiler kazandığı, kötüler kaybettiği ve her hikâye bir biçimde mutlu sona bağlandığı içindir ki “gök kubbe altında hoş bir sada bırakan” daima iyi adamlar ve esas oğlanlar olagelmiştir.
Bu yüzden Ayhan Işık, Ediz Hun, Kartal Tibet, Tarık Akan, Cüneyt Arkın geniş kitlelerce sevilir, saygı görür.
Erol Taş, Coşkun Göğen-namı diğer Tecavüzcü Coşkun, Kenan Pars ya da Sırrı Elitaş’ın ise pek sevildikleri söylenemez. (Zaman zaman canlandırdıkları karakterin etkisinde fazlasıyla kalan Türk seyircisinden İstiklal’in ortasında tekme tokat dayak yedikleri bile görülmüştür.)
Hâlbuki filmi geriye sarıp, Yeşilçam’ın yerleşik kalıplarına bir kez olsun tersinden bakmayı denesek göreceğiz ki, o ünlü filmleri ve kahramanlarını yaratan, büyüten, kalplere ve zihinlere birer iyilik timsali, ahlak sahibi, dürüstlük abidesi olarak nakşeden aslında hep bu kötü adamlardır. Onların saldırıları, ahlaksızlıkları olmasa iyilerin iyiliği, dürüstlerin dürüstlüğü bu kadar net yansıtılabilir miydi beyazperdeye?
Sözün özü,
Yeşilçam “denkleminde” iyi adamların iyiliği kötü adamların kötülüğü üzerinden yaratılmış, her yeni filmde tekrar üretilmiştir!
Bir başka deyişle,
Esas oğlanları esas oğlan yapan, kahramanları gerçekten kahraman yapanlardır “bizim” anti-kahramanlar!
Ne yazık ki, Türk sinemasının bu gerçek “emekçilerinin” film setlerinde gördükleri figüran muamelesini hayat da onlardan esirgememiş…
Filmlerden tanıdığımız bu adamların çoğu sefalet içinde yaşamlarını sürdürmüş; ancak “günlük yaşayabilmiş”, ailelerine dahi zorluklarla bakabilmişlerdir. Hastalıklarında doğru dürüst tedavi olamamışlar, ihtiyaçlarını karşılayamamışlardır.
Hayatının son günlerine kadar, 88 yaşındaki “ihtiyar delikanlı” Kenan Pars Bakırköy’de işlek bir yol üzerinde piyango bileti satarak geçinmeye çalışıyordu…
Dün 80 yaşında kaybettiğimiz ve aslında bu yazıya ilham kaynağı olan bir başka kötü adam Hüseyin Zan, Yalova’nın bir kasabasında olta satarak ve balık tutarak hala ve hala ailesine bakmanın gayreti içindeydi…
“Dayağı biz yedik parayı başkaları kazandı” diyen Süheyl Eğriboz ise bir röportajında başından geçen bir olayı anlatırken şunları söylemişti: “Charles Bronson’la Üç Yeşil Köpek filminde oynuyorum. Tarabya otelinde iş paydos oldu. “Süheyl, arabayı getir de bir dolaşalım.” dedi. ‘Arabam yok’ demeye utandım. “Arabayı tamire çektim.” dedim... Adam demez mi; “Senin bir tane mi araban var?” .
Charles Bronson nire, bizim Süheyl Eğriboz nire? Ne bilsin “elin” Amerikalısı…
Bu ve diğer örnekler, sinemayla ilgili bu memleketteki en üst organdan başlamak üzere herkesin boynuna bir vebaldir!
Türk Sinemasını ve Yeşilçam olgusunu yaratanlar sadece Şener Şen’ler, Kemal Sunal’lar, Filiz Akın’lar, Hülya Koçyiğit’ler değildir…
Arap Celal, Danyal Topatan, Hüseyin Baradan, Behçet Nacar, Yıldırım Gencer, Hayati Hamzaoğlu ve Bilal İnci gibi, o dönemlerin rejisörlerinin deyimiyle “yardımcı oyuncular” olmadan Yeşilçam gerçeği anlaşılamaz.
Unutmayalım, bir döneme damgasını vuran Yeşilçam klasiklerinde, her biri “en az 100 filmde boy göstermiş” olan bu “kötü adamlar” vardır. Ve o filmlerdir Yeşilçam nostaljisini bugünlere taşıyan…
Çoğumuz farkında değiliz ama onlar aslında Yeşilçam’ın gerçek “ev sahipleri”…
